Klik op publicatie voor vergroting en meer informatie
1.
Artikel: 1981051313 Titel: Van de Hel naar de Hemel (1a) - 1 september 1276 Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Wie zich in het verre verleden van Zoeterwoude wil verdiepen, ziet zich bij gebrek aan voldoende gegevens voor onoplosbare raadsels geplaatst, zoals het verdwijnen van een kapel of van een kerk, misschien zelfs de verdwijning van een heel dorp met parochiekerk incluis. Wel staat het vast, dat de jonge graaf Floris V op 1 september 1276 het ambacht Zoeterwoude aan een zekere Dirk van Santhorst in leen gaf.
2.
Artikel: 1981051314 Titel: Van de Hel naar de Hemel (1b) - Het verdwenen dorp Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Al kan het tegenwoordige dorp Zoeterwoude niet zoveel ouder zijn dan 1276, we moeten niet vergeten, dat in de kleistrook langs de Rijn sinds eeuwen mensen woonden en niet langs de Rijn alléén. In de noordoostelijke hoek van het ambacht Zoeterwoude splitst zich in zuidelijke richting van de Rijn een zijtak af. Deze Weipoortse vliet, vroeger de Zwiet geheten en had ook oevers met een kleiafzetting was zodoende geschikt voor bewoning.
3.
Artikel: 1981071213 Titel: Van de Hel naar de Hemel (2) - Pieter van Leyden Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Na 1292 moeten we 24 jaar wachten, tot we weer eens iets op kerkelijk gebied van Zoeterwoude horen. Dinsdag 9 november 1316 maakte onze pastoor - nu niet meer heer Jacobus, maar heer Pieter van Leyden - zijn testament, waarin ook zijn toekomstige opvolgers in het pastoraat bedacht werden.
4.
Artikel: 1981071313 Titel: Van de Hel naar de Hemel (2) - De commanderij van Haarlem Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
De orde van St.Jan of van de Johannieters, ook wel St.Jansheren en later Maltezerridders genoemd, was tijdens de eerste kruistocht door enige vrome ridders te Jeruzalem gesticht om de pelgrims te verplegen en te verzorgen. Later was daar als doel bovendien de verdediging van het H.Land en de strijd tegen de ongelovigen bijgekomen.
5.
Artikel: 1981071414 Titel: Van de Hel naar de Hemel (2) - Johannieters, ofwel Hereboeren Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Als blijk van dankbaarheid voor het geschonken patronaatsrecht der kerken van Hazerswoude en Zoeterwoude ontving graaf Willem III van de landcommandeur der Johannieters voor zichzelf en zijn opvolgers met hun vrouwen oudste zoon of dochter het recht op gastvrijheid in alle reeds bestaande of nog op te richten commanderijen der Sint-Jansorde in Holland en Zeeland.
6.
Artikel: 1981071415 Titel: Van de Hel naar de Hemel (2) - Een Rijnse gulden per jaar Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Niet alleen de pastoorsprebende, ook de kerk van Zoeterwoude had grond in eigendom. Want in 1454 werd door de commandeur der St. Jansheren te Haarlem bij akte, voor de schepenen van Leiden verleden, een erfhuur afgekocht, waarmee twintig morgen, binnen de grenzen van het ambacht gelegen en tot de kerkegoederen van Zoeterwoude behorende waren bezwaard.
7.
Artikel: 1981076262 Titel: Van de Hel naar de Hemel (2) - Het Kerkelijk leven Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Tot dusverre heb ik voornamelijk over dingen gesproken, die met godsdienst en kerk niet veel te maken hebben, doch ook het kerkelijk leven van het middeleeuwse Zoeterwoude vraagt onze aandacht, al is daarvan vóór 1473 maar bitter weinig te vertellen. De oudste pastoor van Zoeterwoude, ons met name bekend, is een zekere heer Jacobus, die met drie buurtpastoors betrokken was in een grensgeschil tussen de kerk van Leiderdorp en de Leidse St. Pieter.
8.
Artikel: 1981101111 Titel: Van de Hel naar de Hemel (3) - Grensgeschillen Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
In de eerste jaren van Simon van Schoten's pastoraat raakte zijn overste, de commandeur der St. Jansorde te Haarlem, als patroon der kerk van Zoeterwoude in een merkwaardig geschil met de commandeur der Duitse orde te Leiden als pastoor van de St. Pieter aldaar. Deze laatste betwistte namelijk aan de St. Jansheren de kerkelijke rechtmacht over de Hoge Rijndijk en het meest noordelijke deel van de Weipoort tot aan de Burmade.
9.
Artikel: 1981101112 Titel: Van de Hel naar de Hemel (3) - Een jonge pastoor Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Bijna 34 jaar is Simon van Schoten in Zoeterwoude pastoor geweest. Zijn overlijden valt vermoedelijk in september 1473. Want 4 oktober van dat jaar gaf de officiaal van de aartsdiaken van de Utrechtse dom bevel om diaken Johan Willem Janssen, door de commandeur van Haarlem aan de aartsdiaken als pastoor voorgedragen, in de kerk van Zoeterwoude driemaal af te kondigen.
10.
Artikel: 1981101212 Titel: Van de Hel naar de Hemel (3) - Pastoorsprebenden en liefdadigheid Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Door een andere parochiaan was op een stuk van 14 morgen in het Westwoud tussen de Meerburgerwetering en de Stompwijkse weg een jaarlijkse rente vastgezet, waarvoor de pastoor op Beloken Pasen na de processie en de volgende maandag na de H.Mis voor de zielerust van bepaalde overledenen een Miserere en een De profundis met het gebed "Deus, veniaelargitor" moest bidden.
11.
Artikel: 1981101313 Titel: Van de Hel naar de Hemel (3) - Hoogfeesten Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Tot de hoogfeesten behoorden niet alleen Kerstmis, Pasen, Maria Hemelvaart en Allerheiligen, maar onder andere ook op 24 juni het geboortefeest van St. Jan de Doper, de beschermheilige der Johannieters en op 12 november het feest van St. Lebuïnus, de patroon van de Zoeterwouders zelf. Behalve zijn feestdag in de winter had St. Lebuïnus ook nog een feest in de zomer, namelijk daags na St. Jan, dus op 25 juni, wanneer het overbrengen van zijn relieken herdacht werd.
12.
Artikel: 1981121616 Titel: Van de Hel naar de Hemel (4) - Godshuis of gasthuis Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Maar we lezen in het ontvangboek van Johan Willem Janssen net slechts van kerkmeesters, doch ook van godshuismeesters, wat op het bestaan van een godshuis wijst. Dit is ons trouwens ook uit andere bron bekend.
13.
Artikel: 1981121717 Titel: Van de Hel naar de Hemel (4) - Have en goed van pastoor Janssen Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Tenslotte omvat het ontvangboek ook enige bijzonderheden over het boerenbedrijf van Johan Willem Janssen. Naar zijn woninq liep een laan, ten westen waarvan een stuk land van 11 hont gelegen was, terwijl het terrein, waarop de woning stond, omringd werd door een singel.
14.
Artikel: 1981125656 Titel: Van de Hel naar de Hemel (4) - Papenmeer verpacht Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1981 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Waar we in het gasthuis moeten zoeken, staat niet vast, wel valt uit de belasting-enquête van 1494 op te maken, dat het in de nabijheid van het dorp lag, misschien wel op het vrij grote terrein, dat bij de pastoorswoning behoorde. Zoals bekend, bestonden de inkomsten van de pastoor of de parochiepaap in de middeleeuwen voor een deel uit de opbrengst van de pastoorsprebende, meestal in het middelnederlands "papelike prove" genoemd.
15.
Artikel: 1982031919 Titel: Van de Hel naar de Hemel (5) - Een 16e eeuwse pastorie Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1982 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Betreden wij het "voorhuis", dan vinden wij de wanden versierd met verschillende "caerten" van Europa, Nederland, Engeland, Brabant, Friesland en ook kaarten van het H. Land en van Malta, die in de woning van een lid eener kommanderij van St.Jan niet behoorden te ontbreken.
16.
Artikel: 1982032020 Titel: Van de Hel naar de Hemel (5) - Commandeurshof Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1982 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Zoals we reeds zeiden 1), droeg de woning van de Zoeterwoudse pastoor de naam van "Commandeurshof". Die naam heeft zij tijdens het pastoraat van Johan Willem Janssen (1473-1514) gekregen. Toen namelijk in 1484 de commandeur van St. Jan te Haarlem zijn waardigheid neerlegde, kozen de leden der commanderij de pastoor van Zoeterwoude tot commandeur en deze nam die keuze aan.
17.
Artikel: 1982061919 Titel: Van de Hel naar de Hemel (6) - Noodlijdende Mariakapel Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1982 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Maar ook de commandeur zag geen kans om aan de nodige gelden te komen. In 1501 was de Mariakapel zo bouwvallig geworden, dat hij de bisschop van Utrecht, Frederik van Baden, verlof vroeg om de kapel, die nog altijd niet geconsacreerd was, af te breken en ergens anders in Zoeterwoude te herbouwen. Waarschijnlijk zal de plaats der oude kapel, zo ver van het dorp, een druk bezoek wel niet bevorderd hebben.
18.
Artikel: 1982061920 Titel: Van de Hel naar de Hemel (6) - Aflaten en goede werken Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1982 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Het verwondert ons dan ook niet, wanneer wijbisschop Adriaan van Apeltern in zijn aflaatbrief van 1505 verklaart, dat de volle aflaat door Innocentius VIII in 1485 verleend aan allen, die op 27 juli kerken of kapellen van St. Pantaleon zouden bezoeken, ook in de kapel van Zoeterwoude verdiend zou kunnen worden.
19.
Artikel: 1982082828 Titel: Van de Hel naar de Hemel (7) - Utrechtse bisschop buitenspel Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1982 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Door de inlijving der Zoeterwoudse kerk bij de Commanderij van Haarlem verloor de aartsdiaken van de Utrechtse dom ieder recht van inmenging in de benoeming van de pastoor van Zoeterwoude. Stierf de commandeur en kozen de Haarlemse Sint Jansheren een opvolger, dan was deze nieuwe commandeur daardoor tevens pastoor der Sint Lebuïnuskerk.
20.
Artikel: 1982122424 Titel: Van de Hel naar de Hemel (8) - Ligging van de nieuwe Mariakapel Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1982 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Omtrent de ligging der Mariakapel (genoemd in de voorgaande Suetans no's 44 en 45) weten we met zekerheid slechts dit, dat de oude kapel op een terrein, toebehorende aan de Haarlemse commanderij, en op een dichtbij de parochiekerk gelegen plaats herbouwd mocht worden.
21.
Artikel: 1984061214 Titel: Aanvulling op "Van de Hel naar de Hemel" Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1984 Auteur(s): Doove, J.A.F.
Aanvulling op "Van de Hel naar de Hemel" Het hierna volgende artikel is ongeveer twee jaar geleden geschreven door onze donateur de heer J. Doove. Zoals reeds gemeld in Suetan no 48 is de heer J. Doove inmiddels overleden op 15 maart 1983. Het leek de redactie een goede gedachte het oorspronkelijke artikel alsnog onverkort te publiceren.
22.
Artikel: 1984061919 Titel: Van de Hel naar de Hemel (14) - Adriaan van Swieten Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1984 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Was deze achteruitgang louter een gevolg van de armoede der door een verouderd belastingstelsel uitgezogen parochianen of was onder invloed der nieuwe denkbeelden hun offerzin belangrijk verminderd? Het is mogelijk, dat die denkbeelden hier verspreid zijn door de invloedrijke grootgrondbezitter Adriaan van Zwieten, commissaris van Oranje in de Rijnstreek die, door Alva vogelvrij verklaard, in 1570 watergeus werd.
23.
Artikel: 1984092728 Titel: Van de Hel naar de Hemel (15) - Livinus Cabeljau Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1984 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
De eerste predikant, ons met name bekend, was de Gentenaar Livinus Cabeljau, die in 1586 nog Kudelstaart bediende, maar niet lang daarna zijn gemeente verliet en zonder een attestatie van zijn kerk en classis naar Zoeterwoude kwam. Op voorwaarde dat hij dit stuk alsnog zou inleveren, kreeg hij een voorlopige aanstelling tot predikant aldaar. Doch hij voldeed aan die voorwaarde niet en werd daarenboven nog van ketterij verdacht.
24.
Artikel: 1985021919 Titel: Van de Hel naar de Hemel (16) - Geconfisqueerde Geestelijke Goederen Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1985 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
In Sursum Corda van 8 mei 1960 vervolgt Deken P.J.A. Juffermans zijn artikelenreeks over de protestantisering van Zoeterwoude. In Suetan nummer 53 werd reeds geschreven over het Geestelijk Kantoor van Delft, in 1578 door de Staten van Holland ingesteld om de geconfisqueerde geestelijke goederen te beheren en daaruit de traktementen van de hervormde predikanten te betalen.
25.
Artikel: 1985051719 Titel: Van de Hel naar de Hemel (17) - Zoeterwoude als missiegebied Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1985 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Gezien de weinige ijver, die Zoeterwoude voor de Hervorming aan de dag legde, is het van katholiek standpunt wel dubbel jammer dat de apostolische vicaris Sasbout Vosmeer er geen missionaris heen kon zenden, maar dat was bij het schreeuwende tekort aan priesters volstrekt onmogelijk. Zelfs een stad als Leiden kreeg eerst in 1606 een vaste statie van wereldgeestelijken, in 1609 door staties van Jezuiten en Franciscanen gevolgd.
26.
Artikel: 1985110910 Titel: Van de Hel naar de Hemel - Aanvulling op deel 17 Maarten van Velden Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1985 Auteur(s): Gent, Jan van
Na de Hervorming Na de Reformatie, in het begin der 17e eeuw, kwamen de Jezuïten uit Den Haag naar Voorschoten, Veur en Leidschendam, en wellicht ook naar Stompwijk om de katholieken in hun geestelijke noden te helpen. Maar reeds kort na de Reformatie vormden Stompwijk met Zoeterwoude, Zoetermeer, Nootdorp en Leidschendam (hetwelk in 1619 als zelfstandige statie werd afgescheiden) een grote statie, waar Martinus van der Velden pastoor was tot 1639, toen hij tengevolge van een verwonding, hem te Middelburg bij Gouda onder de H. Mis toegebracht door een binnengedrongen bende, te Leiden is overleden.
27.
Artikel: 1985111011 Titel: Van de Hel naar de Hemel (18) - De sociaal-economische toestand van 1514 - 1799 Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1985 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
In Sursum Corda van 5 en 12 juni 1960 vervolgt Deken P.J.A. Juffermans zijn artikelen reeks. Het gedeelte over de protestantisering is nu afgesloten. Alvorens ons aan een beschrijving van het kerkelijk leven der in 1658 gestichte statie te wagen, willen we eerst beproeven om een onderzoek in te stellen naar de sociaal-economische toestand van het ambacht Zoeterwoude sedert 1514.
28.
Artikel: 1986081726 Titel: Het Nonnenklooster Mariënpoel en de stichter Boudijn van Swieten Memorietafel Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1986 Auteur(s): Bijleveld, W.J.J.C.
In het jaarboek 1905 van de Stichting Oud Leiden troffen wij een zeer interessant artikel aan handelende over het nonnenklooster Mariënpoel gesticht in 1428 door Boudijn van Swieten en zijn vrouw Luitgard van Nieuro. Dit artikel geschreven door Bijleveld in november 1904 geeft een overzicht van de stichtingsakten, het kloosterleven in de 15e en 16e eeuw, de memorietafel van het geslacht van Swieten, van de beeldenstorm in 1566-1572 en de ondergang van het door van Swieten gestichte klooster.
29.
Artikel: 1987051820 Titel: Van de Hel naar de Hemel (19) - Het turfsteken in en rond Zoeterwoude Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1987 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Deken Juffermans vervolgde in de zomer van 1960 zijn artikelenreeks over de sociaal-economische toestand in de periode 1514-1799. In een vorige aflevering van "Suetan" no. 58, november 1985 werden de spanningen met de stad Leiden in de 16e, begin 17e eeuw uiteengezet. Het oprichten van brouwerijen, weverijen, loogerijen en grote timmerbedrijven op het platteland was door de zogenaamde Order op de buitennering verboden. In het nu volgende artikel gaat Deken Juffermans uitvoerig het turfsteken in en rond Zoeterwoude en de droogmakerijen behandelen.
30.
Artikel: 1988050911 Titel: Het oude parochie-archief van Zoeterwoude Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1988 Auteur(s): Diemen, J.B.N. van
Dat het archief grotendeels redelijk tot zeer goed te lezen is, hebben we te danken aan deken Bottemanne, de latere bisschop van Haarlem. Hij schreef de boeken van het archief in de vijftiger jaren van de vorige eeuw over, in de toenmalige taal en schrift. Het oorspronkelijke schrift -en ook nog geschreven in het kerklatijn zou voor een leek zeker niet meer te lezen zijn. Het betreffende archiefgedeelte vindt tegenwoordig gastvrijheid in de brandvrije kluis van de gemeente.
31.
Artikel: 1988051316 Titel: Van de Hel naar de Hemel (21 - slot) Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1988 Auteur(s): Juffermans, P.J.A.
Rekeningen van het armenbestuur 1680 - 1702 Behalve de boeken der belastingambtenaren is er nog een andere bron van inlichtingen omtrent de sociaal economische toestand van Zoeterwoude, namelijk de rekeningen van de Heilige Geest-armmeesters, een uit de middeleeuwen daterend college, dat aan het ambachtsbestuur rekenplichtig was.
32.
Artikel: 1994052735 Titel: Conferentie van St. Jans Onthoofding Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1994 Auteur(s): Post, H.A. van der
Door bemiddeling van de heer J. van Leeuwen Gzn. kreeg onze stichting "Oud Zoeterwoude" van de Parochiële Charitatieve Instelling (P.C.I) onlangs enkele attributen betreffende de St. Vincentiusvereniging, waaronder een handboekje met reglementen van deze vereniging en een bonnenboek met stempel en stempelkussen. De stempel werd gebruikt om de bonnen uit dit bonnenboek te stempelen en ze daardoor geldig te maken.
33.
Artikel: 1996021313 Titel: Oud Zoeterwoude presenteert: Dia presentatie Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 1996 Auteur(s): Paardekooper, Gerard
De ontwikkeling van de Romaanse en gotische kerkarchitectuur in Frankrijk: De Romaanse en gotische kerkarchitectuur heeft zich ontwikkeld binnen de context van veranderende sociale, economische en niet te vergeten theologische omstandigheden. Vernieuwende aspecten van de middeleeuwse architectuur als techniek, vormentaal en betekenis (iconografie) worden daarom belicht in samenhang met de sociaal-maatschappelijke ontwikkelingen.
34.
Artikel: 2016031819 Titel: C.R. Bentveld van Valkenburg een dominee van aanzien Rubriek/subrubriek:Geschiedenis / Kerk en religie
Verschenen in: 2016 Auteur(s): Deijk, Ton van
Op zaterdag 7 februari 1807 werd te Zoeterwoude geboren Christiaan Reinhart Bentfort. Hij overleed op maandag 30 mei 1864 in zijn woonhuis aan de Hoge Rijndijk op 57 jarige leeftijd. Hij was de oudste zoon van heelmeester en apothecaris te Zoeterwoude Frans Reinhart Bentfort (1782-1845) en Jannetje Scheekermans (1782-1856).
Laatste wijziging binnen getoonde publicaties: 4 mei 2021
